Zespoły bólowe kręgosłupa

Centrum diagnostyki, leczenia i rehabilitacji schorzeń kręgosłupa

W naszej Przychodni uzyskają Państwo profesjonalną i specjalistyczną, ambulatoryjną pomoc, począwszy od gruntownej diagnostyki chorób kręgosłupa, poprzez leczenie i rehabilitację, a skończywszy na programach terapeutycznych realizowanych w ramach profilaktyki pierwotnej i wtórnej.

Począwszy od 1985 roku, w którym doktor Jan Gąsiorowski – specjalista neurolog, uruchomił indywidualną, specjalistyczną praktykę lekarską do chwili obecnej z naszej pomocy skorzystały tysiące chorych dotkniętych problemami zdrowotnymi z zakresu ostrych i przewlekłych schorzeń kręgosłupa.

Pomagamy pacjentom z dolegliwościami bólowymi mającymi swoje źródło w patologii toczącej się w obrębie odcinka szyjnego, piersiowego i lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa, złącza szyjno – czaszkowego oraz tkanek okołokręgosłupowych (mięśnie, powięzie, ścięgna, więzadła, torebki stawowe).

Anatomia kręgosłupa (odcinek lędźwiowy):

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa zbudowany jest z pięciu kręgów lędźwiowych. Każdy składa się z trzonu, łuków, wyrostków stawowych oraz kilku wyrostków kostnych, do przyczepiają się mięśnie i więzadła. Między tylną częścią trzonów a łukami kręgu uformowany jest kanał kręgowy, w którym przebiega rdzeń kręgowy otoczony specjalnymi błonami tkankowymi zwanymi oponami rdzenia bądź potocznie workiem oponowym. Miedzy poszczególnymi kręgami znajdują się chrząstki międzykręgowe zwane w tym odcinku kręgosłupa dyskami lędźwiowymi. Dysk - tarcza międzykręgowa - krążek międzykręgowy – to nazwy określające ten sam element anatomiczny. Najbardziej popularną, a zwłaszcza wśród pacjentów nazwą jest dysk gdyż swoim kształtem przypomina on dysk lekkoatletyczny.

Krążek międzykręgowy histologicznie zbudowany jest z dwóch rodzajów tkanki łącznej. Środkowej (centralnej), galaretowatej i sprężystej masy łącznotkankowej – zwanej jądrem miażdżystym, oraz z okalającego ją mocnego, włóknistego pierścienia zbudowanego ze zbitej tkanki łącznej. Służą one głównie jako element absorbujący przenoszone przez kręgosłup siły oraz umożliwiają zachowanie pewnej, jednak znacznie ograniczonej ruchomości poszczególnych kręgów lędźwiowych między sobą.

Przyczyny występowania dyskopatii lędźwiowej:

Przepuklina jądra miażdżystego może występować nawet u dzieci (najmłodszy pacjent w naszej przyjęty w naszej przychodni z cechami dyskopatii miał 7 lat – sic!). Najczęściej problem dyskopatii lędźwiowej dotyczy ludzi w wieku średnim (3-4 dekada), natomiast zmniejsza się częstość jego występowania u ludzi starszych, u których dominują procesy zwyrodnieniowo-wytwórcze. Biorąc pod uwagę mechanizm prowadzący do przemieszczania się jądra miażdżystego u ludzi młodych, dotychczas zdrowych, do zachorowania może prowadzić nadmierny wysiłek fizyczny (błędy trenerskie) bądź nagły uraz. Pośród ludzi starszych zwyrodnienie krążka międzykręgowego jest procesem aktywnie postępującym z wiekiem i jest ściśle związane ze stopniową jego dehydratacją (odwodnieniem) wskutek tzw. mikrourazów.

Od strony patofizjologicznej przepuklina jądra miażdżystego może prowadzić do wystąpienia objawów klinicznych w dwóch niezależnych mechanizmach – ucisku korzenia nerwowego bądź worka oraz podrażnienia tkankowego z następczą indukcją procesów zapalnych.

Przydatne informacje dla pacjentów

(opracował: dr Wojciech Gąsiorowski, materiały pochodzące z własnej pracy doktorskiej)

Dolegliwości bólowe kręgosłupa znane są człowiekowi od bardzo dawna, jednakże w ostatnich pięciu dekadach XX wieku, częstotliwość ich występowania zatrważająco się zwiększyła. Wykazano na przykład, że od 60 do 80% dorosłych odczuwa w jakimś okresie życia ból krzyża jak również zaobserwowano, występującą tendencję obniżania się wieku zachorowalności. Dotychczas przeważająca większość przypadków dotyczyła ludzi w wieku produkcyjnym tj. między 30 a 60 rokiem życia.

W obecnej chwili odnotowuje się coraz częstsze przypadki występowania tych dolegliwości wśród młodzieży a nawet dzieci. Wobec powyższych faktów, choroba ta stanowić już nie tylko problem medyczny, lecz także społeczny.

Zespoły bólowe kręgosłupa są najczęstszą przyczyną ograniczenia aktywności zawodowej osób poniżej 45 roku życia, a w grupie wiekowej 50-64 lat, przewyższają je tylko schorzenia kardiologiczne oraz choroby reumatyczne. Każdego roku miliony ludzi będących osobami czynnymi zawodowo przebywa na zwolnieniach z powodu "bólów kręgosłupa". Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Po pierwsze, kręgosłup człowieka nie został właściwie przygotowany w procesie ewolucji do postawy wyprostnej ciała, a odcinek lędźwiowy stanowi jego najsłabsze ogniwo. Po drugie, rozwój techniki i maszyn oraz z tym przeobrażenia warunków życia w kierunku eliminacji (względnie poważnego ograniczenia) wszechstronności ruchowej, powodują osłabienie funkcji układu mięśniowo-więzadłowego, w przede wszystkim mięśni posturalnych ciała, a co za tym idzie, powstawanie przeciążeń w poszczególnych strukturach kręgosłupa. Całość obrazu dopełniają nadwaga, niewłaściwe spędzanie wolnego czasu (jak chociażby zbyt długie siedzenie przed telewizorem czy komputerem), zaniedbywanie lub całkowity brak ergonomii pracy w zawodach.

Przeprowadzone w Polsce badania wykazują, że prawie 70% Polaków już w wieku do roku życia przynajmniej raz miało incydent bólowy dolnego odcinka kręgosłupa, a ryzyko wystąpienia kolejnego epizodu wzrasta kilkakrotnie w stosunku do zdrowej osoby. Ponad połowa z tych osób ma nawroty dolegliwości w ciągu roku upływającego od pierwszego epizodu, co często prowadzi do wystąpienia przewlekłego bólu kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego.

Wobec powyższych danych epidemiologicznych słuszne wydaje się być stwierdzenie, że "prawie każdy człowiek, bez względu na płeć, kolor skóry, sposób odżywienia, tryb życia, będzie narzekał na swój kręgosłup". Ponadto sam fakt, że homo mobilus zmienił się, szczególnie w ostatnich pięciu dekadach XX wieku, w homo sedentarius lub homo staticus, spowodował, iż przewlekłe zespoły bólowe kręgosłupa urosły dzisiaj do rangi choroby społecznej i cywilizacyjnej.

Problematyka patologii i terapii schorzeń kręgosłupa z uwagi na bardzo rozległy i skomplikowany obszar zagadnień wymaga wielu lat dodatkowej nauki i licznych szkoleń zawodowych poza programem studiów wyższych. Z tej uwagi przedstawiam Państwu poniżej jeden z częściej występujących problemów "kręgosłupowych", z którymi zgłaszają się pacjenci.

Zakres dolegliwości bólowych kręgosłupa może przybrać rozmaity charakter – od bólów krótkotrwałych o umiarkowanym nasileniu po bóle silne, które przybierają charakter przewlekły. W potocznym języku istnieje wiele określeń związanych z bólem krzyża np. ;wypadnięcie dysku, wyskoczenie dysku, korzonki, wyskoczenie kręgu, isjasz, postrzał, zawianie, przewianie, prądowanie, drętwienie, strzelanie, postrzyknięcie, pyknięcie, chrupnięcie itp.". Należy jednak pamiętać, że powyższe nazwy w żadnym wypadku nie są tożsame z nozologią (nazewnictwem) diagnostycznym. Za każdym z tych "laickich" określeń kryje się jednak bardzo skomplikowany i złożony mechanizm patologiczny.

Przechodząc do omówienia zagadnienia "dyskopatii lędźwiowej" nieodzownym jest przytoczenie podstawowych wiadomości z zakresu anatomii kręgosłupa.

Objawy kliniczne dyskopatii lędźwiowej:

Objawy kliniczne dyskopatii lędźwiowej ściśle związane są z uciskiem oraz korzeni nerwowych opuszczających kanał kręgowy poprzez otwory międzykręgowe. Ważnym podkreślenia jest fakt, iż w niektórych przypadkach dyskopatii lędźwiowej praktycznie nie występuje u chorego ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa.

Najczęściej na obraz kliniczny dyskopatii lędźwiowej składa się:

• ból miejscowy, ból o charakterze korzeniowym (promieniującym) w przypadku ucisku korzenia nerwowego najczęściej pojawia się w zakresie pośladków, tylnej powierzchni ud, bocznej części podudzi oraz łydkach,
• zaburzenia czucia o charakterze parastezji odczuwane jako mrowienie, palenie, zaciskanie w określonej lokalizacji anatomicznej kończyny dolnej,
• zaburzenia sprawności ruchowej związane z zaburzeniem funkcji włókien motorycznych unerwiających poszczególne grupy mięśniowe w zakresie kończyny dolnej (np. opadanie stopy),
• w skrajnych przypadkach pojawiają się dolegliwości pęcherzowe lub jelitowe powodujące problemy z oddaniem moczu i/lub kału. Jest to szczególna sytuacja kliniczna, będąca wczesnym powikłaniem dyskopatii lędźwiowej i na ogół wymaga interwencji chirurgicznej.

Zakres i lokalizacja objawów klinicznych w dużej mierze uwarunkowana jest poziomem uszkodzenia krążka międzykręgowego.

W zależności od lokalizacji uszkodzenia zasięg dolegliwości korzeniowych może być następujący: